Chuyện tình Lý Quang Diệu - Kỳ 1: Chỉ có cái chết mới chia lìa lứa đôi
Theo: http://www.thanhnien.com.vn
Ông bà Lý Quang Diệu và Kha Ngọc Chi mừng sinh nhật thứ 80 của ông Lý vào năm 2003 - Ảnh: Straits Times |
Luôn nép mình sau chồng, người tình trọn đời của ông Lý Quang Diệu, bà Kha Ngọc Chi, được ghi nhận “có đóng góp to lớn cho đất nước” trong vai trò một nội tướng thâm hậu. Đương kim Thủ tướng Singapore Lý Hiển Long là kết quả tình yêu của họ.
Trang nhất tờ Straits Times số hôm qua không có tin nào khác ngoài bài Vĩnh biệt bà Lý, phu nhân ông Lý Quang Diệu, thủ tướng đầu tiên của Cộng hòa Singapore.
12.5.2008 là một ngày tôi nhớ mãi. Hôm đó, cha con ông Lý Quang Diệu và đương kim Thủ tướng Lý Hiển Long ra tòa án đối chất với Chủ tịch đảng Dân chủ Singapore đối lập Chee Soon Juan, trong vụ kiện xúc phạm danh dự mà cha con ông Lý là nguyên đơn. Đây là một sự kiện cột mốc trong lịch sử Singapore. Cánh phóng viên nước ngoài như tôi có mặt tại phiên tòa từ sáng sớm. Nhưng đến 6 giờ chiều cha con ông Lý vẫn không đến.
Về sau mới có tin, hôm đó vợ ông Lý, bà Kha Ngọc Chi, bị một loạt những cơn đột quỵ gây xuất huyết não. Kể từ đó, bà nằm liệt giường, không nói được, dù vẫn còn tri giác. Có lẽ sự biến đó đã khiến cha con ông Lý không đến tòa theo kế hoạch.
Tuổi già nước mắt như sương
Con gái ông Lý, bác sĩ Lý Vỹ Linh trong bài xã luận My dear Mama (Người mẹ yêu quý của tôi) đăng trên báo Straits Times hôm 29.8 vừa qua có đoạn: “Nhưng tôi không thể làm được gì để giúp mẹ trở lại như trước khi bà bị cơn đột quỵ khủng khiếp quật ngã vào ngày 12.5.2008. Từ đó đến nay, bà vật vã liệt giường… Người đau khổ nhất và lặng lẽ chịu đựng mỗi ngày chính là ba tôi”.
Hồi năm 2009, bà Lý Vỹ Linh cũng viết một bài khác kể rằng, khi mẹ bà lâm cảnh “chân mỏi tay run”, mỗi bữa cơm ông Lý ngồi bên cạnh, nhặt từng hạt cơm bà đánh rơi, bỏ vào chén mình, ăn ngon lành.
Trong cuộc phỏng vấn hồi đầu tháng 9 năm nay với nhà báo Seth Mydans của tờ New York Times, ông Lý lần đầu tiên kể về tình trạng của vợ mình: “Bà ấy nằm tại nhà và được các y tá chăm sóc. Trước đây, chúng tôi ở chung phòng, nay thì tôi chuyển sang phòng kế bên. Tôi đã quen với âm thanh khò khè và tiếng rên mỗi khi cổ họng bà ấy bị khô và người ta phải bơm chất Biothene vào để hút đàm ra. Thật là đau đớn”, ông Lý buồn bã.
Chọn cho bà một sự ra đi nhẹ nhàng hay cứ tồn tại trong đớn đau là điều luôn dằn vặt ông: “Tôi có thể đuổi hết các y tá. Khi đó những người giúp việc không biết cách làm cho bà ấy thở được… và kết thúc mọi đau đớn”. Nhưng, “một bác sĩ nói với tôi: Có thể ông nghĩ mình sẽ thấy nhẹ nhàng hơn khi bà ấy ra đi, nhưng rồi ông sẽ buồn và cảm thấy trống vắng. Vì ít ra, bà vẫn là một con người ở đây, một người mà hằng ngày ông có thể trò chuyện cùng và hiểu được những gì ông nói”.
Ông Lý đồng tình với lời khuyên đó: “Đã 2 năm, rồi tháng 5, tháng 6, tháng 7, tháng 8, tháng 9, tổng cộng là 2 năm 4 tháng. Điều đó đã trở thành một phần trong cuộc sống của tôi”. Và ông nói chỉ có thể làm những gì tốt nhất cho bà cảm thấy dễ chịu mà thôi, như là tìm những y tá giỏi, biết cách đỡ bà ngồi và xoa bóp cho bà; trang bị giường bệnh viện có túi hơi, để lưng bà không bị lở loét.
Vẫn đẹp như ngày đầu
Nhưng ông Lý không để nỗi đau quật ngã mình: “Tôi phải làm gì? Tôi không thể ngã quỵ. Cuộc sống phải tiếp diễn. Tôi cố làm cho mình bận rộn suốt ngày”. Dù ở tuổi 87, ông Lý vẫn giữ chức Bộ trưởng Cố vấn trong nội các với lịch làm việc dày đặc các chuyến công du, đón tiếp chính khách, học giả nước ngoài, nói chuyện trước công chúng Singapore và thế giới.
Và hằng đêm, ông đến bên giường nói chuyện với người vợ yêu thương: “Tôi kể cho bà ấy nghe công việc tôi làm trong ngày và đọc những bài thơ mà bà ấy yêu thích. Bà ấy hiểu và cố thức để nghe tôi”. Kiêu hãnh và Định kiến, Lý trí và Tình cảm của Jane Austen, truyện thơ The Canterbury Tales của Geoffrey Chaucer, Kim của Rudyard Kipling, thơ Shakespeare… là những tác phẩm ông chọn đọc cho bà nghe. Thời trẻ, bà Chi học chuyên văn và đặc biệt yêu thích văn chương Anh.
“Thi thoảng trong những khoảnh khắc lặng yên, ký ức những ngày bên nhau đẹp đẽ lại trở về”, ông Lý tâm sự với Seth Mydans. “Con gái tôi vừa tìm được hàng chục bức ảnh cũ và ảnh kỹ thuật số lưu trữ tại Tập đoàn báo chí Singapore Press Holdings. Khi tôi nhìn lại chúng, tôi nghĩ mình may mắn làm sao. Tôi đã có 61 năm hạnh phúc bên bà ấy. Chúng tôi rồi sẽ phải ra đi. Tôi không chắc ai sẽ ra đi trước, bà ấy hay là tôi. Vì vậy tôi nói với bà ấy, rằng tôi đang nhẩm lại lời nguyền lứa đôi của tín đồ Cơ đốc giáo. Tôi nhớ nó thế này: Hãy yêu, gìn giữ và vun đắp, trong đau ốm hay khỏe vui, lúc thuận lợi, khi khó khăn, chỉ có cái chết mới chia lìa chúng ta”. (Còn tiếp)
12.5.2008 là một ngày tôi nhớ mãi. Hôm đó, cha con ông Lý Quang Diệu và đương kim Thủ tướng Lý Hiển Long ra tòa án đối chất với Chủ tịch đảng Dân chủ Singapore đối lập Chee Soon Juan, trong vụ kiện xúc phạm danh dự mà cha con ông Lý là nguyên đơn. Đây là một sự kiện cột mốc trong lịch sử Singapore. Cánh phóng viên nước ngoài như tôi có mặt tại phiên tòa từ sáng sớm. Nhưng đến 6 giờ chiều cha con ông Lý vẫn không đến.
Về sau mới có tin, hôm đó vợ ông Lý, bà Kha Ngọc Chi, bị một loạt những cơn đột quỵ gây xuất huyết não. Kể từ đó, bà nằm liệt giường, không nói được, dù vẫn còn tri giác. Có lẽ sự biến đó đã khiến cha con ông Lý không đến tòa theo kế hoạch.
Tuổi già nước mắt như sương
Con gái ông Lý, bác sĩ Lý Vỹ Linh trong bài xã luận My dear Mama (Người mẹ yêu quý của tôi) đăng trên báo Straits Times hôm 29.8 vừa qua có đoạn: “Nhưng tôi không thể làm được gì để giúp mẹ trở lại như trước khi bà bị cơn đột quỵ khủng khiếp quật ngã vào ngày 12.5.2008. Từ đó đến nay, bà vật vã liệt giường… Người đau khổ nhất và lặng lẽ chịu đựng mỗi ngày chính là ba tôi”.
Hồi năm 2009, bà Lý Vỹ Linh cũng viết một bài khác kể rằng, khi mẹ bà lâm cảnh “chân mỏi tay run”, mỗi bữa cơm ông Lý ngồi bên cạnh, nhặt từng hạt cơm bà đánh rơi, bỏ vào chén mình, ăn ngon lành.
Trong cuộc phỏng vấn hồi đầu tháng 9 năm nay với nhà báo Seth Mydans của tờ New York Times, ông Lý lần đầu tiên kể về tình trạng của vợ mình: “Bà ấy nằm tại nhà và được các y tá chăm sóc. Trước đây, chúng tôi ở chung phòng, nay thì tôi chuyển sang phòng kế bên. Tôi đã quen với âm thanh khò khè và tiếng rên mỗi khi cổ họng bà ấy bị khô và người ta phải bơm chất Biothene vào để hút đàm ra. Thật là đau đớn”, ông Lý buồn bã.
| Hôm 29.9, ngay trước kỷ niệm 60 năm ngày cưới chính thức, ông Lý Quang Diệu phải nhập viện vì viêm phổi. Và 5 giờ 40 phút chiều 2.10, bà Kha Ngọc Chi trút hơi thở cuối cùng tại nhà bên cạnh con gái Vỹ Linh. Lúc đó, ông Lý vẫn nằm trong bệnh viện, con trai út Hiển Dương đến thăm mẹ buổi sáng và đã ra về; con trai cả, Thủ tướng Lý Hiển Long, thì vừa đến thành phố Antwerp, để dự Hội nghị Á-Âu (ASEM8). Thủ tướng Lý đã bay về nước ngay trong đêm. |
Ông Lý đồng tình với lời khuyên đó: “Đã 2 năm, rồi tháng 5, tháng 6, tháng 7, tháng 8, tháng 9, tổng cộng là 2 năm 4 tháng. Điều đó đã trở thành một phần trong cuộc sống của tôi”. Và ông nói chỉ có thể làm những gì tốt nhất cho bà cảm thấy dễ chịu mà thôi, như là tìm những y tá giỏi, biết cách đỡ bà ngồi và xoa bóp cho bà; trang bị giường bệnh viện có túi hơi, để lưng bà không bị lở loét.
Vẫn đẹp như ngày đầu
Nhưng ông Lý không để nỗi đau quật ngã mình: “Tôi phải làm gì? Tôi không thể ngã quỵ. Cuộc sống phải tiếp diễn. Tôi cố làm cho mình bận rộn suốt ngày”. Dù ở tuổi 87, ông Lý vẫn giữ chức Bộ trưởng Cố vấn trong nội các với lịch làm việc dày đặc các chuyến công du, đón tiếp chính khách, học giả nước ngoài, nói chuyện trước công chúng Singapore và thế giới.
Và hằng đêm, ông đến bên giường nói chuyện với người vợ yêu thương: “Tôi kể cho bà ấy nghe công việc tôi làm trong ngày và đọc những bài thơ mà bà ấy yêu thích. Bà ấy hiểu và cố thức để nghe tôi”. Kiêu hãnh và Định kiến, Lý trí và Tình cảm của Jane Austen, truyện thơ The Canterbury Tales của Geoffrey Chaucer, Kim của Rudyard Kipling, thơ Shakespeare… là những tác phẩm ông chọn đọc cho bà nghe. Thời trẻ, bà Chi học chuyên văn và đặc biệt yêu thích văn chương Anh.
“Thi thoảng trong những khoảnh khắc lặng yên, ký ức những ngày bên nhau đẹp đẽ lại trở về”, ông Lý tâm sự với Seth Mydans. “Con gái tôi vừa tìm được hàng chục bức ảnh cũ và ảnh kỹ thuật số lưu trữ tại Tập đoàn báo chí Singapore Press Holdings. Khi tôi nhìn lại chúng, tôi nghĩ mình may mắn làm sao. Tôi đã có 61 năm hạnh phúc bên bà ấy. Chúng tôi rồi sẽ phải ra đi. Tôi không chắc ai sẽ ra đi trước, bà ấy hay là tôi. Vì vậy tôi nói với bà ấy, rằng tôi đang nhẩm lại lời nguyền lứa đôi của tín đồ Cơ đốc giáo. Tôi nhớ nó thế này: Hãy yêu, gìn giữ và vun đắp, trong đau ốm hay khỏe vui, lúc thuận lợi, khi khó khăn, chỉ có cái chết mới chia lìa chúng ta”. (Còn tiếp)
Thục Minh
(Văn phòng Singapore)
Tháng 8.1950, sau khi hoàn thành khóa huấn luyện hành nghề luật sư, Quang Diệu và Ngọc Chi trở về Singapore. Tìm việc làm xong, anh đến nhà Ngọc Chi xin phép làm đám cưới. Cha Ngọc Chi đùng đùng nổi giận. Ông chờ đợi thân phụ của Quang Diệu đến ngỏ lời chứ không phải là một cậu thanh niên 27 tuổi. Nhưng cuối cùng, đám cưới chính thức của hai người cũng diễn ra tốt đẹp tại khách sạn Raffles vào ngày 30.9.1950. Ngày 10.2.1952, đứa con đầu lòng của họ ra đời. Lý Quang Diệu tham vấn một chuyên gia phiên dịch tại Tòa án tối cao Singapore để tìm cái tên hay nhất cho con. Vị này phán đứa bé ra đời vào ngày mầu nhiệm nhất trong năm theo lịch Trung Quốc - ngày thứ 15 của nguyệt kỳ đầu tiên trong năm con rồng. “Vì thế chúng tôi quyết định đặt tên con là Hiển Long, tức con rồng vinh hiển. Thằng bé đem lại cho chúng tôi niềm hạnh phúc vô biên”, ông Lý viết trong hồi ký. Sau đó, họ sinh thêm con gái Vỹ Linh (1955) và con trai út Hiển Dương (1957). Cả 3 đều học rất giỏi và thành đạt. Lý Hiển Long nay là đương kim Thủ tướng Singapore, Lý Vỹ Linh là bác sĩ thần kinh nhi nổi tiếng, còn Lý Hiển Dương là một doanh nhân thành công.
Tháng 9.1955, Lý Quang Diệu cùng vợ và em trai Lý Kim Diệu thành lập Công ty luật Lee & Lee do ông đứng đầu. Trước đó, cuối năm 1954, ông cùng các cựu du học sinh tại Anh thành lập Đảng Hành động nhân dân (PAP), ra tranh cử nghị viên và chính thức bước vào con đường chính trị. Tháng 6.1959, ông thắng cử và trở thành Thủ tướng Singapore, trao quyền điều hành công ty lại cho vợ và em trai. Qua hơn 6 thập niên, Lee & Lee hiện là một công ty tầm cỡ ở Singapore.
“Tòa tháp sức mạnh”
Trong tập hồi ký thứ hai Từ Thế giới thứ ba lên Thế giới thứ nhất - Câu chuyện Singapore: 1965 - 2000 xuất bản năm 2000, ông Lý viết: “Những người cộng sản khiến tôi có ấn tượng bởi sự quan trọng mà họ đặt vào người phụ nữ... Họ biết người vợ có ảnh hưởng lớn như thế nào đến sự dấn thân vì lý tưởng của chồng... Tôi thật sự may mắn. Chi chưa bao giờ nghi ngờ hay do dự về lý tưởng chiến đấu của tôi, bất chấp kết cục thế nào”.
Với ông Lý, bà Kha là chỗ dựa của gia đình: “Bởi tôi biết Chi có công việc của một luật sư. Nếu cần, bà ấy có thể tự lo cho mình và các con, nên tôi không phải lo lắng về tương lai của bọn trẻ”. Điều đó giúp ông toàn tâm toàn ý cho sự nghiệp chính trị của bản thân và tương lai của đất nước. Với các con, bà Kha là một người mẹ mẫu mực, tuyệt vời. Thủ tướng Lý Hiển Long từng kể trong nhiều cuộc nói chuyện trước công chúng: “Khi chúng tôi còn nhỏ, mẹ tôi là một luật sư bận rộn. Nhưng thay vì ăn trưa với khách hàng, hôm nào bà cũng về nhà ăn cơm với chúng tôi, chăm sóc và bảo ban anh em tôi chu đáo”.
Trong sự nghiệp chính trị của mình, ông Lý thừa nhận bà Kha là “một tòa tháp sức mạnh”. Suốt 31 năm ông làm thủ tướng (1959 -1990), vợ ông lặng lẽ hỗ trợ đắc lực trong quan hệ đối nội lẫn đối ngoại của ông: “Bà ấy giúp tôi hàng đống công việc, giúp tôi tiết kiệm được rất nhiều thời gian, như sửa bản thảo các bài diễn văn, sửa đề cương tôi sẽ trình trước Quốc hội hoặc trả lời phỏng vấn. Bà ấy quen thuộc với ngôn ngữ của tôi nên dễ dàng đoán ra từ ngữ tôi dùng mà các nhân viên tốc ký không thể lần ra được”.
Trong các chuyến công cán cùng chồng, bà Kha tiếp xúc với phu nhân của các chính khách mà ông Lý gặp gỡ. Sau đó, bà nhận định khá chính xác về vị chính khách thông qua cách hành xử và giao tiếp của vợ ông ta. Trong những lần thăm Trung Quốc, sau một ngày làm việc bận rộn, ông bà Lý trở về khách sạn và đem những cuốn băng ghi âm các cuộc tiếp xúc ra nghe lại. Khi đó, bà Kha giải thích cho chồng hàm ý trong từng từ ngữ, từng cử chỉ mà các lãnh đạo Trung Quốc thể hiện, bởi bà rất giỏi tiếng Hoa và hiểu sâu sắc văn hóa Trung Quốc.
Ông Lý cũng tiết lộ rằng, khi ông đàm phán để sáp nhập Singapore với Malaysia vào năm 1962, vợ ông đã dự cảm được một kết cục không như mong muốn, nhưng ông không nghe. Thực tế đã chứng minh bà đúng: Sau 2 năm nhập chung, ngày 9.8.1965, Singapore buộc phải tách khỏi Malaysia...
Bóng tà
Tôi gặp bà Kha Ngọc Chi lần duy nhất vào ngày 11.1.2008 tại Trung tâm hội nghị Suntec. Ở tuổi 87 và từng trải qua bao cơn bạo bệnh, bà vẫn theo chồng đến dự buổi đối thoại về tuổi già. Ngồi ở hàng ghế cử tọa, bà nhìn ông trên sân khấu và móm mém cười mỗi khi ông nhắc đến chuyện nhà. Đó có lẽ là lần cuối bà xuất hiện trước công chúng, trước khi ngã bệnh liệt giường sau đó đúng 4 tháng.
Bà Kha đã ra đi, ông Lý còn lại một mình. Trong cuộc đối thoại ngày 11.1.2008, ông Lý nói: “Mẹ tôi mất ở tuổi 74 vì đột quỵ. Ba tôi mất ở tuổi 94. Vì vậy, tôi tính toán mình có thể ra đi trong khoảng 74 đến 94 tuổi. Nhưng tôi đã qua cái hạn 74 rồi. Hạn tiếp theo sẽ là 87, ba tôi ngã bệnh ở tuổi đó”. Ông Lý vừa bước sang tuổi 87 được hơn nửa tháng.
Người dân Singapore đang lo lắng cho sức khỏe của ông Lý sau mất mát quá lớn. Đêm 4.10, sau khi khách viếng linh cữu bà Kha đã ra về hết, ông Lý bước từng bước chậm chạp đến bên bà. Gần như bất động, ông lặng nhìn bức ảnh đặt ở chân quan tài trong vòng chừng 1 phút, rồi quay đi. Trông ông yếu hơn hẳn hôm 1.10 khi tiếp Tổng giám đốc Hiệp hội hàng không quốc tế Giovanni Bisignani ngay tại Bệnh viện đa khoa Singapore.
(Văn phòng Singapore)
Chuyện tình Lý Quang Diệu - Kỳ 2: Mấy núi cũng trèo
Lý Quang Diệu và Kha Ngọc Chi trong những ngày ở Anh - Ảnh: tư liệu của ông Lý Quang Diệu do báo Straits Times thu thập |
Lý Quang Diệu chỉ có một người yêu duy nhất, Kha Ngọc Chi, nữ sinh con nhà giàu học giỏi nhất Đại học Raffles cách đây 2/3 thế kỷ.
Từ đối thủ thành ý trung nhân
Năm 1940, Thế chiến 2 lan khắp châu Âu, ước mơ sang Anh du học của các học sinh thuộc địa như Lý Quang Diệu tạm gián đoạn. Ông nhận học bổng Anderson danh giá nhất nước và theo học luật tại Đại học Raffles. Cuối học kỳ đầu tiên của năm nhất, ông xếp đầu trường về môn toán. “Nhưng tôi bàng hoàng nhận ra rằng tôi không chiếm vị trí số 1 cả môn tiếng Anh lẫn môn kinh tế. Tôi xếp sau một cô tên Kha Ngọc Chi. Tôi thất vọng và cảm thấy khó chịu”, ông Lý kể trong hồi ký Câu chuyện Singapore: 1923 - 1965 xuất bản năm 1998. “Tôi đã gặp cô Kha hồi năm 1939. Bấy giờ cô ấy là nữ sinh duy nhất ở trường Trung học Raffles toàn con trai. Cô Kha được hiệu trưởng mời phát phần thưởng cuối năm cho các học sinh giỏi. Lần đó, tôi nhận được từ tay cô ấy 3 quyển sách”, ông viết trong hồi ký.
Rồi cuộc chiếm đóng của người Nhật ở Singapore ập đến vào đầu năm 1942. Trường lớp đóng cửa. Bà Kha Ngọc Chi về nhà phụ giúp gia đình. Lý Quang Diệu, con cả trong một gia đình có 4 trai 1 gái, đi làm công, rồi lao ra chợ đen buôn đủ thứ: rượu ngoại, thuốc lá, nữ trang... Ở chợ đen, anh gặp Yong Nyuk Lin, một cựu sinh viên ở Đại học Raffles và hùn hạp với người này mở xưởng sản xuất hồ dán. Tựa như duyên trời định, em vợ ông Yong chính là cô Kha Ngọc Chi và qua tiếp xúc, tình cảm đầu đời giữa họ đã nảy sinh.
“Tháng 9.1944, chúng tôi đã trở nên đủ gần gũi để tôi mời Nyuk Lin, vợ anh ta và Ngọc Chi (từ nay tôi gọi là Chi thôi) đi dự sinh nhật thứ 21 của tôi tại một nhà hàng Tàu ở khu Great World. Đó là lần đầu tiên tôi mời nàng ra ngoài”, ông Lý viết. Vào thời đó ở Singapore, một cô gái chấp nhận ra ngoài cùng một chàng trai, dẫu là có anh chị của cô đi cùng, thì điều đó không thể không mang một thông điệp nhất định!
Đám cưới bí mật ở Anh
Cuối năm 1945, Nhật rút khỏi Singapore, Ngọc Chi đi làm thủ thư ở Thư viện Raffles. Ngày ngày, Quang Diệu cuốc bộ đưa cô về nhà. Có lần, anh chở Chi về bằng xe máy, khiến mẹ cô nổi giận. Gia đình cô vốn giàu có, cha làm ngân hàng, ở nhà biệt thự và có xe hơi đưa rước đến trường hằng ngày. Vì thế, ngồi sau xe máy của một người đàn ông là điều không thể chấp nhận đối với một tiểu thư như cô. “Thiên hạ sẽ nghĩ sao? Ai mà dám lấy con chứ!”, mẹ cô la mắng.
Đêm giao thừa năm 1946, Quang Diệu thổ lộ với Ngọc Chi rằng anh không có ý định quay lại Đại học Raffles để hoàn thành chương trình cử nhân luật mà sẽ đi Anh du học, và hỏi cô có thể chờ anh 3 năm. “Chi hỏi tôi có biết Chi lớn hơn tôi hai tuổi rưỡi. Tôi nói rằng tôi biết và đã cân nhắc kỹ điều này. Khó lòng tìm được một người có cùng hoài bão với tôi như Chi. Chi nói sẽ chờ đợi tôi”, hồi ký viết. Nhưng họ quyết định không nói với cha mẹ hai bên, bởi “quá khó để các bậc cha mẹ đồng ý một sự hứa hẹn dài đằng đẵng như vậy”. Theo hồi ký Câu chuyện Singapore: 1923-1965, đúng vào sinh nhật thứ 23 của mình, ngày 16.9.1946, Quang Diệu bước lên con tàu Britannic, rời Singapore sang Anh. Ngọc Chi đứng trên bến cảng, nước mắt chảy dài, vẫy tay tạm biệt người yêu. Chàng trai Quang Diệu cũng không cầm được nước mắt. Vài tháng qua, họ đã quấn quýt bên nhau thật nhiều.
Cuối tháng 7.1947, tin vui từ Singapore bay sang Anh: Ngọc Chi đã giành được học bổng của nữ hoàng. Quang Diệu vui mừng khôn xiết trước viễn cảnh cùng người yêu ở Cambridge. Nhưng lúc ấy đã quá muộn để Ngọc Chi có thể tìm được trường vì đầu tháng 10 năm học mới sẽ bắt đầu. Quang Diệu vắt giò lên cổ chạy khắp Đại học Cambridge nhờ vả. Nhờ tài thuyết phục và lòng nhiệt thành của anh cộng với thành tích học tập sáng chói của Ngọc Chi, Hiệu trưởng trường Girton chấp nhận dành cho cô chiếc ghế dự phòng cho những trường hợp đặc biệt ở khoa luật. Đầu tháng 10, Ngọc Chi đến Liverpool, Quang Diệu đã chờ sẵn ở bến cảng tự bao giờ. Họ lên xe lửa về London, chơi ở đó 5 ngày, rồi xuôi về Cambridge.
Hạnh phúc được ở cạnh nhau nhưng họ cũng gặp phải những trở ngại. Quang Diệu “được” một giám thị nhắc nhở rằng trường Girton không ủng hộ chuyện sinh viên nhận học bổng kết hôn ngay khi đang học. Thế nhưng, đôi uyên ương vẫn quyết tâm kết hôn vào tháng 12.1947. “Chúng tôi quyết định lặng lẽ kết hôn vào dịp nghỉ lễ Giáng sinh, và giữ bí mật. Ba mẹ Ngọc Chi sẽ vô cùng thất vọng nếu chúng tôi xin phép họ. Trường Girton có thể sẽ phản đối. Hội đồng quản trị học bổng nữ hoàng có thể sẽ gây khó khăn”, cựu thủ tướng viết trong hồi ký. Trong kỳ nghỉ lễ, 2 người đi chơi tại Stratford-upon-Avon, quê hương đại văn hào William Shakespeare, và bí mật kết hôn sau khi thông báo cho nhân viên hộ tịch địa phương. “Trên đường, chúng tôi ghé London, tôi mua cho Chi một chiếc nhẫn bạch kim. Sau 2 tuần ở Stratford-upon-Avon, chúng tôi trở về Cambrigde, Chi treo nhẫn vào sợi dây chuyền đeo ở cổ”.
Mặc dù đã cưới nhau, 2 người vẫn “ai ở nhà nấy”, vẫn học hành chăm chỉ. “Vào cuối tuần và một vài buổi tối khác, tôi đạp xe lên trường Girton. Ngọc Chi nấu cho tôi những món ăn Singapore bằng cái bếp gas ở đầu hè”, ông viết. Họ tiếp tục như thế cho đến kỳ thi cuối cùng vào tháng 5.1949. Quang Diệu đoạt ngôi sao danh dự duy nhất cho những sinh viên tốt nghiệp xuất sắc của khóa học. Ngọc Chi cũng xuất sắc không kém. Họ gọi điện về Singapore báo cáo thành tích học tập cho gia đình, nhưng chuyện kết hôn thì vẫn giấu biệt. (Còn tiếp)
Chuyện tình Lý Quang Diệu - Kỳ 3: Đẹp duyên cưỡi rồng
Khi ông Lý Quang Diệu chọn con đường chính trị và trở thành người đứng đầu đất nước, bà Kha Ngọc Chi cũng trở thành một nội tướng thâm hậu.
Tháng 8.1950, sau khi hoàn thành khóa huấn luyện hành nghề luật sư, Quang Diệu và Ngọc Chi trở về Singapore. Tìm việc làm xong, anh đến nhà Ngọc Chi xin phép làm đám cưới. Cha Ngọc Chi đùng đùng nổi giận. Ông chờ đợi thân phụ của Quang Diệu đến ngỏ lời chứ không phải là một cậu thanh niên 27 tuổi. Nhưng cuối cùng, đám cưới chính thức của hai người cũng diễn ra tốt đẹp tại khách sạn Raffles vào ngày 30.9.1950. Ngày 10.2.1952, đứa con đầu lòng của họ ra đời. Lý Quang Diệu tham vấn một chuyên gia phiên dịch tại Tòa án tối cao Singapore để tìm cái tên hay nhất cho con. Vị này phán đứa bé ra đời vào ngày mầu nhiệm nhất trong năm theo lịch Trung Quốc - ngày thứ 15 của nguyệt kỳ đầu tiên trong năm con rồng. “Vì thế chúng tôi quyết định đặt tên con là Hiển Long, tức con rồng vinh hiển. Thằng bé đem lại cho chúng tôi niềm hạnh phúc vô biên”, ông Lý viết trong hồi ký. Sau đó, họ sinh thêm con gái Vỹ Linh (1955) và con trai út Hiển Dương (1957). Cả 3 đều học rất giỏi và thành đạt. Lý Hiển Long nay là đương kim Thủ tướng Singapore, Lý Vỹ Linh là bác sĩ thần kinh nhi nổi tiếng, còn Lý Hiển Dương là một doanh nhân thành công.
Tháng 9.1955, Lý Quang Diệu cùng vợ và em trai Lý Kim Diệu thành lập Công ty luật Lee & Lee do ông đứng đầu. Trước đó, cuối năm 1954, ông cùng các cựu du học sinh tại Anh thành lập Đảng Hành động nhân dân (PAP), ra tranh cử nghị viên và chính thức bước vào con đường chính trị. Tháng 6.1959, ông thắng cử và trở thành Thủ tướng Singapore, trao quyền điều hành công ty lại cho vợ và em trai. Qua hơn 6 thập niên, Lee & Lee hiện là một công ty tầm cỡ ở Singapore.
“Tòa tháp sức mạnh”
Trong tập hồi ký thứ hai Từ Thế giới thứ ba lên Thế giới thứ nhất - Câu chuyện Singapore: 1965 - 2000 xuất bản năm 2000, ông Lý viết: “Những người cộng sản khiến tôi có ấn tượng bởi sự quan trọng mà họ đặt vào người phụ nữ... Họ biết người vợ có ảnh hưởng lớn như thế nào đến sự dấn thân vì lý tưởng của chồng... Tôi thật sự may mắn. Chi chưa bao giờ nghi ngờ hay do dự về lý tưởng chiến đấu của tôi, bất chấp kết cục thế nào”.
Với ông Lý, bà Kha là chỗ dựa của gia đình: “Bởi tôi biết Chi có công việc của một luật sư. Nếu cần, bà ấy có thể tự lo cho mình và các con, nên tôi không phải lo lắng về tương lai của bọn trẻ”. Điều đó giúp ông toàn tâm toàn ý cho sự nghiệp chính trị của bản thân và tương lai của đất nước. Với các con, bà Kha là một người mẹ mẫu mực, tuyệt vời. Thủ tướng Lý Hiển Long từng kể trong nhiều cuộc nói chuyện trước công chúng: “Khi chúng tôi còn nhỏ, mẹ tôi là một luật sư bận rộn. Nhưng thay vì ăn trưa với khách hàng, hôm nào bà cũng về nhà ăn cơm với chúng tôi, chăm sóc và bảo ban anh em tôi chu đáo”.
Trong sự nghiệp chính trị của mình, ông Lý thừa nhận bà Kha là “một tòa tháp sức mạnh”. Suốt 31 năm ông làm thủ tướng (1959 -1990), vợ ông lặng lẽ hỗ trợ đắc lực trong quan hệ đối nội lẫn đối ngoại của ông: “Bà ấy giúp tôi hàng đống công việc, giúp tôi tiết kiệm được rất nhiều thời gian, như sửa bản thảo các bài diễn văn, sửa đề cương tôi sẽ trình trước Quốc hội hoặc trả lời phỏng vấn. Bà ấy quen thuộc với ngôn ngữ của tôi nên dễ dàng đoán ra từ ngữ tôi dùng mà các nhân viên tốc ký không thể lần ra được”.
Trong các chuyến công cán cùng chồng, bà Kha tiếp xúc với phu nhân của các chính khách mà ông Lý gặp gỡ. Sau đó, bà nhận định khá chính xác về vị chính khách thông qua cách hành xử và giao tiếp của vợ ông ta. Trong những lần thăm Trung Quốc, sau một ngày làm việc bận rộn, ông bà Lý trở về khách sạn và đem những cuốn băng ghi âm các cuộc tiếp xúc ra nghe lại. Khi đó, bà Kha giải thích cho chồng hàm ý trong từng từ ngữ, từng cử chỉ mà các lãnh đạo Trung Quốc thể hiện, bởi bà rất giỏi tiếng Hoa và hiểu sâu sắc văn hóa Trung Quốc.
Ông Lý cũng tiết lộ rằng, khi ông đàm phán để sáp nhập Singapore với Malaysia vào năm 1962, vợ ông đã dự cảm được một kết cục không như mong muốn, nhưng ông không nghe. Thực tế đã chứng minh bà đúng: Sau 2 năm nhập chung, ngày 9.8.1965, Singapore buộc phải tách khỏi Malaysia...
Bóng tà
Tôi gặp bà Kha Ngọc Chi lần duy nhất vào ngày 11.1.2008 tại Trung tâm hội nghị Suntec. Ở tuổi 87 và từng trải qua bao cơn bạo bệnh, bà vẫn theo chồng đến dự buổi đối thoại về tuổi già. Ngồi ở hàng ghế cử tọa, bà nhìn ông trên sân khấu và móm mém cười mỗi khi ông nhắc đến chuyện nhà. Đó có lẽ là lần cuối bà xuất hiện trước công chúng, trước khi ngã bệnh liệt giường sau đó đúng 4 tháng.
Bà Kha đã ra đi, ông Lý còn lại một mình. Trong cuộc đối thoại ngày 11.1.2008, ông Lý nói: “Mẹ tôi mất ở tuổi 74 vì đột quỵ. Ba tôi mất ở tuổi 94. Vì vậy, tôi tính toán mình có thể ra đi trong khoảng 74 đến 94 tuổi. Nhưng tôi đã qua cái hạn 74 rồi. Hạn tiếp theo sẽ là 87, ba tôi ngã bệnh ở tuổi đó”. Ông Lý vừa bước sang tuổi 87 được hơn nửa tháng.
Người dân Singapore đang lo lắng cho sức khỏe của ông Lý sau mất mát quá lớn. Đêm 4.10, sau khi khách viếng linh cữu bà Kha đã ra về hết, ông Lý bước từng bước chậm chạp đến bên bà. Gần như bất động, ông lặng nhìn bức ảnh đặt ở chân quan tài trong vòng chừng 1 phút, rồi quay đi. Trông ông yếu hơn hẳn hôm 1.10 khi tiếp Tổng giám đốc Hiệp hội hàng không quốc tế Giovanni Bisignani ngay tại Bệnh viện đa khoa Singapore.
Thục Minh
(Văn phòng Singapore)
(Văn phòng Singapore)
