Sofia Tolstoy, người vợ bất hạnh bên thiên tài văn học

Hà Linh

Người phụ nữ gắn bó 48 năm với Leo Tolstoy từng bị đánh giá là kẻ lạnh lùng, khắc nghiệt, bóp nghẹt trái tim nhà văn. Nhưng những trang nhật ký riêng vừa được xuất bản của bà cho thấy, Sofia Tolstoy thường xuyên phải đối diện với nỗi cô đơn, sự ghẻ lạnh và áp lực trong cuộc sống cùng người chồng nổi tiếng.
> Vợ nhà văn Tolstoy và những trang nhật ký cô đơn

NXB Harper Perennial vừa ấn hành The Diaries of Sofia Tolstoy - cuốn sách công bố những ghi chép ít được biết đến của người phụ nữ song hành với cuộc đời một trong những nhà văn vĩ đại nhất thế giới.

Ngày 8/10/1862, 2 tuần sau lễ cưới với tiểu thuyết gia 34 tuổi Leo Tolstoy, người phụ nữ có tên thời con gái là Sofia Behrs đã viết trong nhật ký: "Quá khứ của chồng tôi khủng khiếp đến độ tôi nghĩ mình sẽ không chấp nhận nổi". Thì ra, Tolstoy đã cho cô dâu 18 tuổi đọc hết toàn bộ nhật ký thời trai trẻ, ghi lại mọi thói tật, từ cờ bạc, rượu chè đến thú vui trụy lạc của ông. Vài ngày sau nữa, Sofia thú nhận, bà không thể nào làm cho chồng hạnh phúc và sự lạnh lùng của ông khiến bà "sắp hết khả năng chịu đựng". Ngày 23/11, Sofia từng nói đến chuyện muốn giết chồng. Sau đó, bà liên tục nhắc đến việc tự tử và đã ít nhất hai lần thử kết thúc cuộc đời mình.

Trang bìa cuốn nhật ký của Sofia Tolstoy.

Cuộc hôn nhân của Leo và Sofia Tolstoy đã bất hạnh ngay từ những ngày đầu tiên.

Vào ngày 13/11/1863, người vợ trẻ viết về cuộc sống của mình: "Tôi bị bỏ mặc, cô đơn cả sáng, chiều lẫn tối. Tôi sống chỉ để làm vừa lòng ông và nuôi nấng những đứa con. Tôi cũng chỉ như một thứ đồ vật trong nhà. Nhưng tôi là một người phụ nữ. Tôi đã cố kìm nén những cảm xúc con người. Khi một chiếc máy hoạt động, nó hâm nóng sữa, dệt nên chăn mà hầu như không có băn khoăn, đòi hỏi gì. Cuộc sống của cái máy thật dễ dàng. Nhưng bây giờ tôi đang rất cô đơn và tôi tự cho phép mình cảm thấy mọi thứ đang trở nên quá sức chịu đựng".

Mỗi khi Sofia phấn chấn hoặc muốn tỏ ra hữu ích với chồng, Tolstoy lại cảm thấy bà chỉ "ngu ngốc và phiền phức". Dẫu vậy, Sofia vẫn rất thích thú và biết trân trọng những trang viết của chồng. Bà chép đi chép lại Chiến tranh và Hòa bình - một công việc đem lại cho bà sự tĩnh tâm. "Khi chép lại, tôi cảm nhận được cả một thế giới mới của cảm xúc, suy nghĩ và ấn tượng. Không gì có thể khiến tôi xúc động như ý tưởng và tài năng của ông ấy".

Kết hôn với Tolstoy, Sofia cũng trở thành người phụ nữ đẻ như cái máy. Bà liên tục cho ra đời 13 đứa trẻ. Cuộc sống chỉ quanh quẩn với sinh nở và chăm sóc con chiếm hết thời gian của bà. Nhưng cũng có lúc, Sofia muốn nhiều thứ hơn là nhịp điệu sống tẻ nhạt đó. "Đôi lúc, tôi tự hỏi liệu mình muốn gì. Và thật đáng sợ, tôi thích hội hè, thích diện váy áo đẹp, thích buôn chuyện. Tôi muốn mọi người ngưỡng mộ mình và khen mình xinh đẹp. Tôi cũng muốn chồng tôi nghe được những lời xưng tụng đó của họ…".

Vợ chồng nhà văn Tolstoy.

Ngày tháng trôi qua, Tolstoy sống ngày càng khắc kỷ và thu mình. Ông giao hầu như toàn bộ việc quản lý trang trại Yasnaya Polyana và chuyện chăm sóc con cái cho vợ. Một giai đoạn cực nhọc khác trong cuộc đời Sofia lại mở ra.

"Tôi thấy rất mệt. Lưng tôi đau, mũi thì chảy máu, hàm răng trước cũng đau. Tôi rất sợ rụng răng. Thật kinh khủng khi phải dùng răng giả. Tôi lại còn phải chép lại nhật ký của Lyovochka (tên thân mật bà gọi chồng) suốt buổi sáng, rồi đi giặt quần áo cho ông ấy, dọn phòng làm việc của ông cho đến khi nó bóng loáng lên. Tiếp đó, tôi phải mạng lại tất cho ông - những cái tất đầy lỗ thủng. Những thứ đó khiến tôi bận túi bụi cho đến lúc ăn cơm tối".

Bất hạnh hơn cả là trong khi chép lại nhật ký cho chồng, Sofia bắt gặp một câu rằng: "Không hề có tình yêu, chỉ là nhu cầu xác thịt và sự cần thiết có một người sống cùng thôi". Sofia đã bình luận một cách chua chát rằng: "Giá như tôi đọc được câu này 29 năm trước, tôi sẽ chẳng bao giờ lấy ông đâu".

Vẫn rất hấp dẫn dù trải qua nhiều lần sinh nở, ở tuổi trung niên, Sofia bắt đầu "có những ý nghĩ tội lỗi". Bà học piano, đi bơi và đọc những cuốn sách khêu gợi như The Half-Virgin. Sofia thậm chí còn cảm thấy hạnh phúc mỗi khi có sự xuất hiện của một nhạc sĩ tên là Sergei Taneev. Tất nhiên, Tolstoy nổi cơn ghen và dọa giết tình địch. Vì nhận ra, bà chẳng thế sống thiếu Tolstoy, Sofia dần dà cắt đứt tình bạn với chàng nhạc sĩ đáng yêu.

Tuy nhiên, bà vẫn ấm ức viết rằng: "Nếu ông ấy có một chút tâm lý như những gì đã thể hiện trong các cuốn tiểu thuyết, ông ấy sẽ hiểu nỗi đau và sự bất hạnh mà tôi phải trải qua".

Năm 1910, khoảng 1 tháng trước khi nhà văn 82 tuổi rời bỏ Yasnaya Polyana ra đi để rồi qua đời trong cô đơn tại một nhà ga, Sofia, lúc đó ngoài 66 tuổi, đã nhớ lại ngày đặc biệt của họ - ngày ông cầu hôn bà. Vợ nhà văn viết trong nhật ký: "Ông ấy đã làm gì với cô gái 18 tuổi Sofia Behrs - người đã dành cho ông cả cuộc đời, cả tình yêu và niềm tin?". Rồi bà tự tổng kết 48 năm sống bên chồng rằng: "Ông ấy đã tra tấn tôi bằng sự lạnh lùng, thô bạo và thái độ tự cao, tự đại".